Mogelijke consequenties van de Brexit

23 juni 2016 is zonder enige twijfel te omschrijven als een historische dag. Kiezers in het Verenigd Koninkrijk (Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland) en Gibraltar mochten zich uitspreken over de vraag of het VK in de Europese Unie zou blijven. De uitkomst van dit referendum betekende een schok voor politiek én economisch Europa. De Britten wilden er in meerderheid uit: een Brexit was een feit.

Economische toekomst EU en VK

Dat het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt kan enorme gevolgen hebben voor de economische betrekkingen tussen dit land en de andere 27 lidstaten van de EU; en voor de belangen van het VK in de wereldeconomie. Aan het gedrag op de beurzen was dit – vlak na het bekend worden van de uitslag – ook duidelijk te zien. In Europa, en zelfs wereldwijd, werden er rode cijfers geschreven. Geen wonder: de Britse economie maakt procentueel een groot deel uit van de economie van de EU, en de Londense City is wereldberoemd als hét financiële hart van Europa. Logisch dus dat vooral financiële instellingen een beroerde dag op de beurs voor de kiezen kregen.

Onduidelijkheid regeert

Voor Europese burgers in het algemeen, en voor financiële instellingen en beleggers in het bijzonder, is de grote vraag natuurlijk wat de economische gevolgen van een Brexit zouden kunnen zijn. En het vervelende is: dat is op dit moment bijzonder moeilijk te voorspellen. Die onzekerheid verklaart dan ook voor een groot gedeelte de nerveuze stemming bij banken, op beurzen, en in de industriële sector. Wat inmiddels al wel duidelijk is, dat is dat de Europese Unie van mening is dat er – nu de Britse kiezer gesproken heeft – tempo gemaakt moet worden met het daadwerkelijk uitvoeren van het Brexit; de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de EU.

Slagveld op de beurzen

In eerste instantie zagen we na het bekend worden van de uitslag grote paniek in de financiële sector (en met name op de beurzen) ontstaan. Aandelen doken naar beneden, de olieprijs daalde scherp, en de goudprijs steeg met een enorme sprong omdat dit edelmetaal als een veilige belegging werd gezien. Hoewel de rust na een aantal uur enigszins terugkeerde bleven de verliezen fors: de AEX sloot 5,7 procent lager, de beurzen in Parijs en Frankfurt gaven zo’n 8 procent toe en in Madrid en Milaan zakte de index zelfs met meer dan 12 procent. Londen deed het eigenlijk nog vrij goed: ‘slechts’ een verlies van 3,2 procent.

Handelsverdragen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk

Dat het VK uit de EU stapt betekent in elk geval dat er over handelsverdragen met de EU-lidstaten (opnieuw) moet worden onderhandeld. Hoe dat gaat verlopen is op dit moment nog niet te zeggen. Daar komt bij dat het VK op dit moment ook (als huidig lid van de EU) handelsverdragen heeft met 60 andere landen. Ook daar zal opnieuw over moeten worden onderhandeld. De onzekerheid die gepaard gaat met deze onderhandelingen zullen de premies op bedrijfsleningen waarschijnlijk omhoog stuwen. Dit is dan weer nadelig voor (sommige) Nederlandse ondernemingen. In de komende twee jaar zal het aantal faillissementen daarom waarschijnlijk toenemen ten opzichte van het aantal waar eerder vanuit werd gegaan.

Loopt de City leeg?

Het volgende punt is de economische bedrijvigheid in ‘the City’, het financiële hart van Londen. Hier bevinden zich enorm veel financiële instellingen, die hun positie (en met name de positie van hun hoofdkantoor) zullen gaan heroverwegen. Een voorlichter van de Amsterdamse wethouder voor Economie heeft bijvoorbeeld al gemeld dat er een aantal Aziatische financiële instellingen hebben gezegd hun hoofdkantoor van Londen naar Amsterdam te willen verplaatsen. Uit een peiling onder Amerikaanse ondernemingen blijkt dat ongeveer één op de acht het waarschijnlijk vindt om hun kantoor in Londen te verplaatsen naar bijvoorbeeld Amsterdam. Ook het vooruitzicht met betrekking tot de kredietwaardigheid van het VK werd door kredietbeoordelaar Moody’s al bijgesteld naar negatief. Gebrek aan vertrouwen en verminderde economische groeivooruitzichten waren hiervoor de belangrijkste reden.

Wat blijft over van het VK?

Een punt dat minstens zo interessant is, is de toekomst van het Verenigd Koninkrijk als land. Tijdens het Brexit referendum stemden de Noord-Ieren en de Schotten er massaal voor om in de EU te blijven. Zij zijn dus de dupe van het stemgedrag van de Engelsen en Welshmen. De Schotse regering heeft al aangekondigd met een referendum te komen om uit het Verenigd Koninkrijk te stappen. Ook in Noord-Ierland gaan dit soort stemmen op. Wanneer deze delen van het VK onafhankelijk zouden worden heeft dit natuurlijk zijn weerslag op het Bruto Nationaal Product van (het restant van) het Verenigd Koninkrijk.