De schade door beleggingsfraude in Nederland is vele malen groter dan uit de officiële politiestatistieken blijkt. Terwijl de politie in 2024 een schadebedrag van €75 miljoen registreerde, schat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) het werkelijke bedrag op maar liefst €750 miljoen per jaar. Dit blijkt uit het nieuwe rapport ‘Van piramide tot ijsberg’ dat de toezichthouder in december 2025 publiceerde.
Beleggingsfraude vormt een steeds grotere bedreiging voor consumenten en het vertrouwen in de financiële markten. De geregistreerde cijfers vormen volgens de AFM slechts “het topje van de ijsberg”.
Inhoudsopgave
Van piramide tot ijsberg
Het enorme verschil tussen de geregistreerde €75 miljoen en de geschatte €750 miljoen komt voort uit een combinatie van gefragmenteerde registratie en een zeer lage meldingsbereidheid onder slachtoffers.
Veel slachtoffers doen geen aangifte vanwege schaamte, schuldgevoel of een gebrek aan vertrouwen dat een melding zin heeft. De AFM schat dat slechts 5% tot 17% van de slachtoffers daadwerkelijk naar de autoriteiten stapt. Hierdoor blijft het grootste deel van de criminele winsten – en het leed van slachtoffers – onzichtbaar.
Wie zijn de slachtoffers?
Een hardnekkig misverstand is dat alleen digibeten of ouderen slachtoffer worden. De data toont aan dat beleggingsfraude alle leeftijden raakt. Uit cijfers van de politie en de Fraudehelpdesk blijkt dat de slachtoffers relatief gelijk verdeeld zijn over de leeftijdscohorten.
- Jongeren (15-25 jaar): 7% van de meldingen.
- Middelbare leeftijd (46-55 jaar): 19% van de meldingen.
- Ouderen (65+): 22% van de meldingen.
Vaak gaat het om mensen die wel degelijk beleggingservaring hebben, maar hun eigen kennis overschatten en de risico’s onderschatten. Fraudeurs spelen hier slim op in met professioneel ogende websites en documenten.
De opkomst van nieuwe fraudevormen
De digitalisering heeft het speelveld voor fraudeurs drastisch veranderd. Waar vroeger de telefoon leidend was, begint fraude nu vrijwel altijd online via nepadvertenties op sociale media, datingapps of chatgroepen.
Enkele opvallende trends uit het rapport:
- Cryptoactiva: De populariteit en complexiteit van crypto maken het een ideaal lokmiddel. In 19% van de meldingen bij de FIU (Financial Intelligence Unit) is een crypto-component aanwezig.
- Boilerrooms: Hierbij worden slachtoffers onder druk gezet om te investeren in waardeloze of niet-bestaande aandelen en obligaties.
- Recovery room fraude: Een bijzonder cynische vorm waarbij slachtoffers van eerdere fraude worden benaderd door zogenaamde ‘hulpverleners’ of ’toezichthouders’ die beloven het verloren geld terug te halen tegen betaling. Uiteindelijk zijn ze hun geld opnieuw kwijt.
- Pig Butchering: Een vorm van relationele fraude waarbij het slachtoffer eerst langdurig emotioneel wordt ‘vetgemest’ via bijvoorbeeld datingapps, voordat ze financieel worden geslacht.
Nederland in internationaal perspectief
In vergelijking met andere landen lijkt de geregistreerde schade in Nederland laag. In het Verenigd Koninkrijk werd in 2024 bijvoorbeeld €743 miljoen aan schade gemeld en in de Verenigde Staten zelfs €4,8 miljard.
Als we de Nederlandse cijfers extrapoleren op basis van internationale benchmarks (rekening houdend met BBP en inwoneraantal), zou de geregistreerde schade in Nederland eigenlijk rond de €150 miljoen moeten liggen in plaats van de huidige €75 miljoen. Dit bevestigt het vermoeden dat de meldingsbereidheid in Nederland achterblijft en de registratie versnipperd is.
Oproep tot actie
De AFM pleit voor een centraal en uniform registratiesysteem voor beleggingsfraude. Momenteel kunnen slachtoffers zich melden bij de AFM, politie, het OM, de FIOD of de Fraudehelpdesk, wat zorgt voor een onoverzichtelijk beeld. Een betere registratie is cruciaal om de groeiende impact van deze fraude in kaart te brengen en effectiever te bestrijden samen met ketenpartners zoals banken en de politie.
Laatst bijgewerkt op 11 december 2025 door Joris van Leeuwen.